کد مطلب:21144 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

راهها و روشهايي كه انسان بتواند به وسيله آنها بر بعضي از رفتارهايي كه از ضمير ناخود آگاه خودش است مثل »بي حوصلگي«، »خلقتنگي«، »نا اميدي و يأس«، »تنبلي« و... فائق شود؟

براي اصلاح و تعديل صفات ناپسند از جمله »بي حوصلگي« بايد نخست به طور كلي در خودشناسي مطالعه نمود و گامهاي نظري و عملي در شناختن استعدادها، كسب اخلاق نيكو و زدودن صفات ناپسند برداشت و در اين جهت مطالعه كتاب »انسانشناسي نظري« و »انسانشناسي عملي« از دكتر شهريار بهاري توصيه ميشود. انسان تا خود را نشناسد و به معادن ذاتي و نهفته خويش پي نبرد، نميتواند خود را باور كند و در تصفيه درون خويش گام مؤثر بردارد.

اما در خصوص بي حوصلگي يا كم حوصلگي: اولاً بايد ريشه يابي كنيد و ببينيد عوامل و علل درون ذاتي يا برون ذاتي آن چيست؟ آيا

بيحوصلگي، ريشه آن در درون وجود شما است يا ريشه در عواملي از محيط كار، خانواده، از برخوردها، شكستها و حقارتهاي اجتماعي دارد؟ پس از آن كه عوامل آن را دريافتيد، بر طبق آن عامل بايد عمل كنيد يعني عوامل بي حوصلگي را از ميان ببريد؛ چرا كه شناخت درد و تشخيص و ريشهيابي آن مقدمه لازم و راه مهم درمان است و ريشههاي آن (بي حوصلگي) به اختصار عبارت است از: 1- هواپرستي 2-حب و وابستگي به مظاهر دنيا 3- جهل و ناداني.

ثانياً تقويت اراده از ابزار ضروري رفع بي حوصلگي است. اراده موتور محرك و عامل جهت دهنده وجود انسان است. چنانكه دانشمندان گفتهاند: افراد بشر فاقد قدرت نيستند بلكه فاقد اراده هستند. يكي از دانشمندان ميگويد:

دو چيز را به من بدهيد تا جهان را براي شما بسازم يكي »حيات« و ديگري »اراده« است. شما از همين تاريخ تصميم بگيريد كه بي حوصله و كم حوصله نباشيد، عزم و اراده خود را بر اين نكته متمركز كنيد كه سعه صدر و شرح صدر بيابيد و با ظرفيت بيشتر به حرفهاي ديگران گوش سپاريد و در برخوردها و تعامل عرفي و مردمي خود، اصل اولي و ملاك بنيادين را داشتن حلم و حوصله و صبر و تحمل قرار دهيد. پس از مدتي خواهيد ديد كه ملكه حلم و پر حوصلگي در شما پيدا شده است.

راه سوم الگو گرفتن از برخي از پيشوايان ديني است كه چقدر صبر و حوصله به خرج ميدادند و هرگز دچار كم حوصلگي نميشدند و ما هم بايد از آنان تبعيت كنيم و همانند آنان باشيم.

راه چهارم دقت در آثار و پيامدهاي ناگوار بي حوصلگي است. برخي از آنها عبارتند از:

1 - يأس و نااميدي

2 - اتلاف وقت

3 - ندامت و پشيماني

4 - هجوم غم و اندوه

5 - افزايش روزافزون خطاها.

وقتي كه انسان در آثار مخرّب آن دقت كند از آن پرهيز ميكند چون ميداند كه نوعي بيماري است و بايد هر چه زودتر آن را معالجه نمايد. اما بد خلقي و به تعبير شما »خلق تنگ« براي علاج آن نيز بايد در بازتاب و آثار نادرست آن بينديشد و چند كار مهم انجام دهيد:

1 - مطالعه مداوم در عواقب بدخلقي

2 - تمرين پيوسته و رياضت و تلقين نظري و عملي

3 - تجديد نظر در دوستان و همنشينان خويش، چه بسا در بد خُلقي از آنها متأثر ميشويد.

اما در مورد يأس و نااميدي بايد گفت از راه تشخيص هدف و حركت شوقانگيز ميتوان با آن به مبارزه برخاست و از راه تلقين، در خود نهال اميد آفريد و با اميد به پيش تاخت و كار پيوسته فكري و عملي را شعار خود قرار داد. البته بايد بدانيم كه يأس و نااميدي ناشي از نداشتن توكل به خدا و تكيه گاه معنوي و نپيوستن به قدرت و علم و تدبير خداوند است. و نيز ناشي از خودناشناسي است. بدين معنا شخصي كه در خودشناسي گام عملي و حتي فكري برنداشته و از استعدادهاي خويش غافل مانده و خود را بي لياقت و فاقد استعداد ميداند گرفتار يأس و نااميدي ميشود، ولي كسي كه خدا را به عنوان قويترين پشتوانه دارد و به استعدادهاي خود هم واقف است نبايد عاجز و ناتوان و مأيوس شود. آري از اين طريق ميتوان به اين نوع نقاط ضعف پنهان در وجود خويش پي برد و آنها را بر طرف نمود.

اما در خصوص تنبلي بايد گفت: وقتي كه اميد در وجود انسان شكوفه زد و چشمه اراده، از درون وجودش، جوشيدن گرفت، تنبلي و

سستي از ميان ميرود و كسالت روحي به نشاط و تحرك تبديل ميشود. در اين باره توصيه ميكنيم علاوه بر مطالعه دو كتاب ياد شده كتابهاي ذيل را مطالعه كنيد:

1 - اخلاق در قرآن، 3 جلد، از آيت الله مكارم شيرازي.

2 - اخلاق عملي از آيت الله مهدوي كني.

3 - در آغوش خوشبختي از بانوي اصفهاني.

4 - معراج السعادة از ملا احمد نراقي.

5 - گامي فراسوي روانشناسي اسلامي از دكتر حسن محمد شرقاوي، ترجمه محمد باقر حجتي.

6 - قرآن و روانشناسي از دكتر محمد عثمان نجاقي، ترجمه عباس عرب.